امروز : 1403/11/10
ترکیه یکی از همسایگان مهم ایران در منطقه بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی و بازارهای توسعه‌یافته که در اختیار دارد، ارتباطات تجاری با آن بسیار ارزشمند است. این دو کشور همواره از شرکای تجاری مهم هم تلقی شده‌اند. ترکیه برای ایران هم در صادرات و هم در واردات شریک مهمی محسوب شده و سهم قابل توجهی از تجارت ایران را به خود اختصاص داده است.
با توجه به اهمیت تجارت خارجی ایران با ترکیه، در این گزارش به بررسی وضعیت تجاری ایران و ترکیه در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ در بخش های مختلف واردات و صادرات پرداختیم.
الف) وضعیت کلی تجارت خارجی ایران و ترکیه
واردات:
بر اساس جدول زیر، در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ واردات ایران از ترکیه از نظر ارزش، روند صعودی داشته به‌گونه‌ای که از ۲.۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۶.۱ میلیارد دلار در پایان سال ۱۴۰۱ رسیده است. در مدت یادشده، سهم واردات ایران از ترکیه تقریبا ثابت و برابر ۱۰ درصد بوده؛ بیشترین سهم با ۱۱.۴ درصد برای سال ۱۳۹۸ و کمترین سهم با ۶.۲ درصد برای سال ۱۳۹۷ بوده است.
با توجه به عملکرد ۹ ماهه ابتدایی امسال، انتظار می‌رود در پایان سال میزان واردات از ترکیه به ۷ میلیارد دلار برسد که سهمی نزدیک به ۱۰.۹ درصدی از کل واردات ایران را داشته باشد. در واقع هم‌زمان با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های اقتصادی و رویکرد توجه به کشورهای همسایه و خنثی‌سازی تحریم‌ها توسط ایران، سهم و نقش ترکیه به عنوان یکی از کشورهای مهم همسایه در تجارت خارجی ایران افزایش یافت.
همان‌گونه که اشاره شد، ترکیه یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران از سال ۱۳۹۷ تا کنون بوده به‌گونه‌ای که در ۹ ماهه امسال ۶.۴ میلیون تن کالا صادر و ۳ میلیون تن کالا از ترکیه وارد شده است. تراز تجاری ۹ ماهه با ترکیه برابر منفی ۲ میلیارد است. عمده‌ترین اقلام وارداتی ایران از این کشور در مدت یادشده، کالاهایی همچون طلا به اشکال خام، روغن دانه آفتابگردان و ماشین‌آلات کشاورزی بوده است. از طرف دیگر مهمترین اقلام صادراتی ایران به ترکیه شامل گاز و محصولات پتروشیمی است.
روابط ایران با ترکیه همواره بر اساس حسن همجواری و در جهت تأمین منافع ملی و منطقه‌ای بوده است. دو دولت ایران و ترکیه می‌توانند از فرصتی که افزایش حجم تجارت دو کشور برایشان به ارمغان آورده، در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها بهره گیرند. تقویت اتاق‌های مشترک بازرگانی بین دو کشور، ایجاد بازارچه‌های مرزی، استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات تجاری، بهره‌گیری از ظرفیت تجارت ترجیحی و ... از مهمترین اقدامات در راستای خنثی‌سازی تحریم‌ها می‌تواند محسوب شود.